Goede nacht!

Leestijd ongeveer 4 minuten.

Where you stand depends on where you sit

De kerntaak van een gemeente is zorgen voor een prettig leefklimaat voor haar inwoners.

2060

In de voormalige gemeente Utrechtse Heuvelrug is het ‘s nachts aardedonker en overdag natuurlijk licht. De effecten van de in het derde decennium van de 21e eeuw geleidelijk ingevoerde maatregelen zijn overal merkbaar. We schrijven het jaar 2060.

Samensturing

In 2021 is onvoorwaardelijk gekozen voor de inwoner van de gemeente als uitgangspunt van beleid door het invoeren van samensturing. Omringende gemeenten sloten zich aan bij het initiatief dat landelijke bekendheid kreeg en een voorbeeld bleek van adaptief en proactief kunnen reageren op veranderende omstandigheden zonder een revolte te initiëren. De stip op de horizon was ambitieus, gedurfd en uniek: het overbodig maken van de gemeente.

Inkomenszekerheid

In 2022 besloot het samenwerkingsverband dat mensen die een uitkering ontvangen krachtens de participatiewet een vaste baan krijgen aangeboden bij de gemeente. Hiermee creëerde men inkomenszekerheid en vertrouwensherstel, en werd de administratieve last bij de sociale dienst verminderd. Afgesproken werd tevens op termijn de andere uitvoeringstaken van de sociale dienst af te bouwen.

Nul op de meter

In 2023 startte het project ‘Nul op de meter’ nadat de regionale energiestrategie landelijk schipbreuk leed. Een samenwerkingsverband van installateurs, bouwmarkten, netwerkbeheerders, burgers en transitie-experts leidde tot een netto energie-overschot in 2052 en indirect daarmee tot een waterstof-productiebedrijf dat werd gevestigd op het terrein van de geothermische energiecentrale.

Basisinkomen

In 2024 besloot het samenwerkingsverband tot een basisinkomen voor kleine ondernemers. Hiermee werd een impuls gegeven aan mensen die zelfstandig willen ondernemen maar om welke reden dan ook dat niet fulltime kunnen of willen doen. Hiermee werd winkelleegstand bestreden, ondernemerschap bevorderd en inkomenszekerheid gecreëerd. Ook mantelzorgers werden als ondernemers beschouwd.

Nationaal Park

In 2025 namen de samenwerkende gemeenten het nationaal park Utrechtse Heuvelrug over en besloten hun totale grondgebied aan het park toe te voegen. In het plan dat destijds werd uitgevoerd zaten elementen als: het definitief saneren van alle afvalstortplaatsen, een uitkoopregeling voor woningen en bedrijven in het buitengebied, het afsluiten en verwijderen van wegen en extensief bosbeheer. Het hele park wordt tot stiltegebied bestempeld en met alle geluidsbronnen die niet aan de norm voor een stiltegebied voldoen wordt een afbouwregeling overeengekomen, d.w.z. de keuze tussen het dempen van het geluidsniveau tot onder de norm of het beëindigen van de overlastgevende activiteiten.

Afvalvrij

In 2026 bleek uit de eerste vijfjaarlijkse evaluatie dat het vertrouwen in de deelnemende gemeenten voorzichtig toenam. In dit jaar startte het project ‘Afvalvrij’ een bundeling van eerdere initiatieven afvalstromen te verminderen, verrijkt met het doel geen afvalstromen meer te hebben in 2036. Samenwerking bleek mogelijk met ‘Nul op de meter’ o.a. door volwassen geworden technologische innovaties, zoals een biovergister. In 2037 werd er 50% minder afval opgehaald, kon het ophalen van GFT worden gestaakt en werd de vijfde verjaardag gevierd van grondstoffen-recyclingfabriek, die toen voor het eerst winst maakte. Het ophalen van oud-papier werd in 2033 al gestaakt bij gebrek aan aanbod.

Vermindering vervoersbewegingen

In 2027 evalueerde de provincie Utrecht de geleidelijk verhoging van de provinciale opcenten met 5% per jaar op de motorrijtuigenbelasting op het autogebruik in de gemeenten die in 2022 was ingevoerd voor onbepaalde tijd, tezamen met een opkoopregeling voor zware en vervuilende voertuigen en gratis openbaar vervoer binnen de gemeenten. Het aantal vervoersbewegingen bleek te zijn gedaald met 10%. In dit jaar sloten twee grensgemeenten zich aan bij het samenwerkingsverband dat op de Utrechtse Heuvelrug was ontstaan.

Bevolkingskrimp

In 2028 is het aantal inwoners van de samenwerkende gemeenten met 5% gedaald. De provincie neemt alle schulden van de gemeenten in de provincie over onder de voorwaarde dat er geen nieuwe schulden worden gemaakt. Met de rijksoverheid zijn in 2024 afspraken gemaakt over de financiering van de zogenaamde medebewindstaken.

Dalende uitgaven in het sociale domein

Het wolvenpaar dat in 2029 opnieuw een nest jongen voortbracht bleek prima overweg te kunnen met de wilde-zwijnen-populatie die de A12 was overgestoken, medio 2024, in een onbewaakt ogenblik. De samenwerkende gemeenten zagen inmiddels de uitgaven dalen in het sociale domein, milieubeheer en handhaving. Het privatiseren van o.a. zwembaden, sportaccommodaties en bibliotheken in de vorm van coöperatieve verenigingen, dat in 2023 startte, en het effect op de toegankelijkheid van die voorzieningen door het afschaffen van de uitkering uit de participatiewet maakte dat er geen gemeentelijk geld meer voor nodig was.

Verminderde lichtvervuiling

In 2030 bleek uit de jaarlijkse lichtvervuilings-meting dat in ongeveer 50% van de oppervlakte van de samenwerkende gemeenten de uitstraling opzij en omhoog met 25% was gedaald als gevolg van maatregelen als: intelligente schakeling van verlichting, het opheffen van wegen en een actie ter voorkoming van onnodige verlichting.

Iedereen onder dak

In 2031 sloten twee bedrijventerrein en werd de vrijgekomen grond gesaneerd en bouwrijp gemaakt voor sociale woningbouw in combinatie met ondernemerschap aan huis. De op inschrijving aangemelde deelnemers kregen de volledige vrijheid t.a.v. de inrichting van het terrein. Tijdens de jaarlijkse evaluatie van 2038 bleek er een bezettingsgraad van 95% te zijn, een kavel bleef in eerste instantie onbenut en werd vervolgens door de overige deelnemers gekocht en gebruikt voor gemeenschappelijke facilitaire doelen, zoals een af- en aanleverpunt voor goederen, administratieve hulpmiddelen, et cetera.

Secularisering van het onderwijs

In 2032 werd de aanpassing van artikel 23 van de grondwet een feit en verdween het onderscheid tussen openbaar en bijzonder onderwijs. Scholen zijn sinds dat jaar allemaal openbaar. De samenwerkende gemeenten brachten hun scholen samen in een coöperatieve vereniging van zelfstandige scholen. Het onderwijs wordt in stappen individueel ingericht, zodat niemand buiten de boot valt.

Afschaffen belasting op arbeid

In 2033 schafte de rijksoverheid de belasting op arbeid af als gevolg van een besluit van de Europese Unie. Deze wijziging ging samen met het verder belasten van kapitaal, vervuiling en het toebrengen van schade aan de gezondheid van mens en dier. Economische groei kan alleen nog plaatsvinden als er geen nadelige gevolgen aan verbonden zijn.

Thuiswerken

In 2034 is het aantal personen dat volledig thuis werkt gestegen tot 50% van de beroepsbevolking. Kantoren worden al jaren omgebouwd tot woningen of gesloopt. Na sloop wordt de grond, indien nodig, gesaneerd en krijgt een nieuwe bestemming.

The future is a moving target

Het voorgaande is een voorbeeld van wat bereikt zou kunnen worden als we samen beginnen met veranderen op grond van de samen vastgestelde noodzaak tot veranderen. Wat willen we veranderen en waarom? Wat moeten we veranderen en van wie? Maar ook: wat willen we niet veranderen en kan dat? Een visie is een beeld, durf te dromen en ga daarna uitgeslapen een strategie uitstippelen: hoe ga ik de gewenste verandering bereiken?

Geschreven vanaf 2021-04-07, voor het laatst aangepast op 2021-04-07.