Leestijd ongeveer 3 minuten.
Alles is tijdelijk
Aan alles dat je onderneemt komt een einde. Al het leven op aarde sterft over ongeveer 1 à 2 miljard jaar, mijn bestaan over een jaar of twintig à dertig. Als een asteroïde van significante omvang ergens in mijn leven tegen onze bleke blauwe stip botst vallen beide gebeurtenissen samen. Grondbeginsel van wat ik doe of laat is, enigszins pathetisch: mijn nalatenschap aan de aarde, de samenleving en mijn nageslacht. In de uitvoering maak ik vanzelfsprekend massa's fouten en één daarvan is dat ik er ten onrechte vanuit ga dat iedereen zo in de wedstrijd zit, ook al hoef je maar om je heen te kijken om te beseffen dat dat niet het geval is.
Het einde der tijden voor onze planeet is een kwestie van tijd, het moment waarop heeft een marge van honderden miljoenen jaren en ondanks dat koffiedikkijkers in alle kleuren en maten vele malen aankondigingen hebben gedaan, is het nog niet zover. Ons rest de resterende tijd te doden en dat doen we door de fatale dag in rap tempo naar voren te halen door de bodem uit te putten, de zee leeg te vissen, de lucht te vervuilen en elkaar te bevechten. De notie dat we samen deze eindige reis maken lijkt ver weg, sterker: het lijkt wel of een grote groep mensen het niets kan schelen dat het zeewater radioactief is en de lucht ziekmakend.
De groeiende wereldbevolking kan alleen worden gestopt door armoede te bestrijden, zoals Hans Rosling treffend verbeeldde in zijn TED Talk uit 2010, omdat je daarmee de belangrijkste reden voor het hebben van veel kinderen wegneemt. Dat thans het hebben van veel kinderen als middel wordt wordt ingezet om een - veelal orthodoxe religieuze - groep meer macht te geven, is op die schaal van beperkte invloed. Vergelijk het met de SGP in Nederland: een constante factor met drie zetels in de tweede kamer in een verder steeds minder gelovig wordende maatschappij.
Armoede bestrijden. Het is al door velen gezegd: een probleem dat makkelijk is op te lossen als je het wil oplossen. Het lijkt alsof overheden het niet willen oplossen en daarbij worden vooral oneigenlijke argumenten gebruikt, we kennen ze allemaal wel: ‘Werken voor je geld!’ bijvoorbeeld hoor je veel, de banen ontbreken voor de deze doelgroep. Het gaat niet eens om banen, het is basaal: bestaanszekerheid en het kunnen bevredigen van sociale behoeften. Een dak boven je hoofd, eten en drinken, en sociale contacten onderhouden, dat wil de mens. Een bestendig inkomen verschaft daartoe de toegang. Zelfs in Nederland is dat voor honderdduizenden mensen een utopie en zij worstelen dag in dag uit om het hoofd boven water te houden, terwijl de miljarden om de oren vliegen bij sluwe ondernemers, internetgiganten en belastingontwijkers.
Och, ook dat is allemaal tijdelijk. Tussen succes en ondergang ligt maximaal een mensenleven. Een dictatuur gaat zelden langer dan een generatie mee, gelukkig zorgen narcisten veelal voor hun eigen ondergang. Helaas ten koste van een hoop slachtoffers, dat wel. Welnu, waar ik naar toe wil is dat als de wereld willen verbeteren, we bij ons zelf moeten beginnen en dat het geven van het goede voorbeeld, veelal leidt tot navolging. Dus: als de groei van de wereldbevolking, het als gevolg daarvan uitputten van onze planeet, leidt tot het versneld bereiken van het einde der tijden, ligt de oplossing voor de hand: stoppen met groeien. Als je met 14 personen in een lift staat voor 8, dan kun je eruit. Een tweede aarde is er niet.
Op de nanoschaal t.o.v. de aarde van de gemeente Utrechtse Heuvelrug, waar ik woon en werk op dezelfde plek, wordt gesproken over de toekomst. Ik schreef daar al eerder iets over. Een toekomstvisie zou mijns inziens gebaseerd moeten zijn op wat je belangrijk vindt voor de flora en fauna die na jou komt. Dat kan nooit de troep zijn die we er van gemaakt hebben. We kunnen daar vandaag mee beginnen door alle inwoners bestaanszekerheid te verschaffen: geen stress over je inkomen, een dak boven je hoofd, je veilig voelen. ‘Ja, maar dan moeten we huizen bouwen!’ Nee, ik ben ervan overtuigd dat als je de voordeurdelersregeling afschaft en nog een aantal wetten of verordeningen aanpast, je in één klap dat probleem hebt opgelost. Groei omzetten in krimp doe je hoofdzakelijk door iets voortaan te laten.
